مزایا و معایب استفاده از تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک از رایج‌ترین سقف‌های مورد استفاده در ساخت و ساز است که مزایای ویژه‌ای نیز به همراه دارد. به همین دلیل در ایران از محبوبیت بیشتری نسبت به یگر انواع سقف‌ها برخوردار است. این نوع سقف مزایا و معایبی نیز به همراه دارد که ممکن است بسیاری از سازندگان از آن اطلاعی نداشته باشند. با توجه به استفاده از تیرچه بلوک و کاربرد گسترده آن، در این مطلب به معرفی سقف تیرچه بلوک، استفاده از آن در ساختمان و کاربرد‌های آن در پروژه‌های ساختمانی خواهیم پرداخت.
معرفی سقف تیرچه بلوک
منصور از سقف تیرچه و بلوک در ساختمان‌سازی، نوعی دال یک طرفه است که از دو جزء تیرچه و بلوک تشکیل شده و توسط بتن پوشیده می‌شود. این نوع سقف از رایج‌ترین نوع سقف‌ها در ایران بوده و می‌توان آن را مقرون به صرفه‌ترین نوع نیز در نظر گرفت. در گذشته تیرچه شامل پایه سفالی یا بتنی بوده است که امروزه از یونولیت به جای سفال و با هدف سبک‌سازی ساختمان استفاده می‌شود. سقف تیرچه بلوک از دهه‌ها پیش تاکنون وارد این صنعت شده و پیش از آن سقف‌های طاق ضربی رواج داشته است. مزایای استفاده از سقف‌های تیرچه بلوک باعث شد تا اکنون به عنوان یک سیستم کاملاً به صرفه و کاربردی مورد استفاده قرار بگیرد.
این نوع سقف به صورت پیش ساخته تولید شده و برای اجرای آن تنها به مرحله بتن‌ریزی نیاز است. به طوری که در زمان قرار دادن تیرچه‌ها تنها باید در فواصل مشخص بلوک‌ها چیده شده و پس از جاگذاری آرماتور‌های حرارتی، عملیات بتن‌ریزی انجام شود.
اجزای مختلف سقف تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک شامل اجزای متعددی است که تیرچه، بلوک، آرماتور‌های حرارتی و برشی، کلاف میانی و بتن از جمله اجزای آن به شمار می‌روند. در ادامه این اجزا معرفی شده‌اند.
تیرچه
تیرچه به عنوان بخش اصلی این نوع سقف مورد استفاده قرار گرفته و به شکل قالب‌های فرعی و بلوک اجرا خواهد شد. استفاده از تیرچه بلوک در ساختمان‌سازی بسیار رایج است. منظور از تیرچه بتنی، یک سازه پیش ساخته است که در آن از میلگرد و بتن استفاده شده و در زمان اجرا با استفاده از بتن پوششی به شکل یک مقطع T شکل در می‌آید. تیرچه فولادی همان خرپای فولادی است که در آن اجزای متعددی مانند آرماتور‌های کششی، عرضی بالایی، بتن پاشنه، تیرچه و دیگر آرماتور‌ها برای اتصال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بلوک
بلوک به عنوان جزء دیگری از سقف‌های تیرچه بلوک با توجه به فاصله بین دو تیرچه سازماندهی می‌شود.
کلاف میانی در استفاده از تیرچه بلوک
تقسیم‌بندی وزن ساختمان بین تمام بخش‌های مختلف از راهکار‌های افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله محسوب می‌شود. سقف تیرچه بلوک می‌تواند با کمک کلاف میانی این کار را به خوبی انجام دهد. در واقع وظیفه کلاف میانی تقویت دیافراگم ساختمان به شکل عمودی و از طریق تیرچه‌ها است.
آرماتور‌های مختلف در سقف تیرچه
مهم‌ترین آرماتور‌های به کار رفته در این نوع سقف، آرماتور‌هایی هستند که به شکل عمود روی یکدیگر قرار می‌گیرند تا بتوانند تنش‌های مربوط به جمع شدن ساختمان یا تغییر حرارت را جذب کنند. این آرماتور‌ها به نام آرماتور‌های افت و حرارت شناخته می‌شوند. از دیگر آرماتور‌هایی به کار رفته در این سقف می‌توان به آرماتور منفی و آرماتور برشی اشاره کرد.
بتن پوششی در زمان استفاده از تیرچه بلوک
یکی دیگر از اجزای تیرچه و بلوک‌ها، بتن پوششی است که پس از قرارگیری اجزای دیگر روی آنها ریخته می‌شود. با استفاده از این نوع بتن می‌توان میزان تحمل سقف در مقابل نیرو‌های ورودی را در کنار میلگرد‌های کششی به شکل مؤثری افزایش داد.
مزایا و معایب استفاده از تیرچه بلوک +۸ ویژگی
مزایای استفاده از تیرچه بلوک در ساختمان
- • مهم‌ترین مزیت استفاده از تیرچه بلوک در صنعت ساختمان‌سازی کاهش هزینه‌ها به شکل مقرون به صرفه است.
- این نوع سقف عایق صوتی و حرارتی بوده و می‌تواند صرفه‌جویی در هزینه‌ها را نیز به دنبال داشته باشد.
- سقف تیرچه بلوک مقاومت بسیار بالایی در برابر رطوبت و پوسیدگی از خود نشان می‌دهد.
- اجرای سقف تیرچه بلوک باعث سبک شدن بار سقف شده و از مزایای مهم این نوع سقف محسوب می‌شود.
- سقف تیرچه و بلوک به صورت پیش ساخته مورد استفاده قرار می‌گیرد و این موضوع می‌تواند سرعت نصب و ساختمان‌سازی را افزایش دهد.
- از مزایای مهم استفاده از سقف تیرچه و بلوک، کاهش مصرف خاک و گچ است.
- فرایند مربوط به شمع‌بندی و قالب‌بندی در این نوع سقف در بین انواع دیگر آسان‌تر بوده و به نیروی متخصص کمتری نیاز دارد.
- با استفاده از این سقف مصرف بتن کاهش پیدا کرده و مقاومت ساختمان در برابر زلزله و باد افزایش پیدا می‌کند.
معایب استفاده از تیرچه بلوک در ساختمان
- به دلیل استفاده از یونولیت در سقف تیرچه بلوک ممکن است در هنگام آتش سوزی مواد سمی از آن خارج شود.
- این نوع سقف امکان شکستن پاشنه را در زمان ساخت و ساز افزایش می‌دهد.
- امکان استفاده از این نوع سقف تنها برای دهانه‌های حداکثر ۸ متر مناسب است.
- امکان افزایش ترک روی گچ و خرد شدن بلوک‌های سیمانی در زمان زلزله وجود دارد.
- با توجه به اینکه تیرچه‌ها به صورت پیش ساخته و در کارگاه تولید می‌شوند، ممکن است نظارت کیفی روی آنها انجام نشده و از مقاومت بالایی برخوردار نباشند.
- سقف تیرچه بلوک دارای محدودیت اجرا در مدل‌های قوسی و مثلثی بوده و صلبیت کمتری در مقابل سقف دال بتنی و کامپوزیت دارد.
انواع مختلف سقف نوع تیرچه و بلوک
سقف تیرچه بلوک به دلیل استفاده از تیرچه بلوک بتنی و فولادی به دو نوع مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند.
سقف‌های دارای تیرچه بتنی
در این سقف تیرچه بتنی به عنوان عنصر اصلی مورد استفاده قرار گرفته و به صورت مستقیم روی میلگرد‌های فولادی یا پیش تنیده اجرا می‌شوند. سپس روی آنها بتن‌ریزی انجام شده و در نهایت سازه سقف ساخته خواهد شد.
سقف‌های دارای تیرچه فولادی
این نوع سقف نیز در واقع عنصر اصلی سازه ساختمان بوده و در آن از اتصالات فولادی برای اتصال استفاده شده است. سازه سقف از طریق روکش کردن این اتصالات با کمک پنل‌های گچی یا دیگر مصالح، شکل خواهد گرفت. از انواع سقف‌های تیرچه فولادی می‌توان به سقف متحرک، سقف فولادی چند لایه و سقف فولادی گچ بری شده اشاره کرد.
سقف‌های نام‌برده دارای مدل‌های متنوع بوده و دلیل انتخاب هر کدام از آنها نیز، نوع و اندازه ساختمان، متغیر‌های مختلف و نیاز‌های سازه خواهد بود.
نحوه اجرای سقف تیرچه بلوک و قرارگیری اجزای مختلف
به طور کلی سقف تیرچه بلوک شامل تعدادی تیر به شکل T به صورت موازی است که در نهایت بتن درجا روی آن قرار گرفته و باعث اتصال اجزای سقف خواهد شد. ریختن بتن روی اجزای سقف باعث یکپارچه شدن این اجزا می‌شود. برای اجرای مناسب و مطمئن این نوع سقف، ابتدا باید تیرچه‌ها در تراز‌های مشخص روی پل‌های اصلی قرار بگیرند. منظور از پل‌های اصلی تیر‌های فلزی مورد استفاده هستند. فاصله بین آنها با کمک بلوک‌های توخالی پر شده و در نهایت بتن‌ریزی دال سقف پس از نصب میلگرد‌های تکمیلی انجام می‌شود. مراحل دیگر شامل شمع‌بندی و ایجاد تکیه‌گاه موقت است. زمان انجام این مرحله نیز پس از قرارگیری تیرچه‌ها و بلوک‌های انتهایی بین دو تکیه‌گاه خواهد بود.
مراحل مربوط به شمع‌بندی و قالب‌بندی
شمع‌بندی در زمان استفاده از تیرچه بلوک با کمک چهار تراش و به شکل عمود بر تیرچه انجام می‌شود. عملیات قالب‌بندی نیز قرارگیری آرماتور‌های اصلی تیرچه با توجه به تیر‌های اصلی است.
بتن‌ریزی در زمان استفاده از تیرچه بلوک
عملیات سقف‌سازی و بتن‌ریزی یکی از بخش‌های مهم در پروژه‌های ساختمان‌سازی و عمرانی محسوب می‌شود. بنابراین در زمان بتن‌ریزی باید به موارد مهمی مانند تعیین میزان لرزش، ایجاد شناژ افقی، جداسازی قالب‌ها، جوش آرماتور‌ها به تیر‌های فلزی و همچنین قرارگیری آنها در حوضچه‌های آب دقت شود. امروزه بیشتر از قالب‌های فلزی استفاده می‌شود که آنها را پس از سخت شدن بتن جدا کرده و در حوضچه‌هایی از آب به مدت چند روز قرار می‌دهند.
ساخت سقف کاذب در زمان استفاده از تیرچه بلوک
در صورتی که نیاز به ایجاد سقف کاذب باشد، بهتر است قبل از بتن‌ریزی میلگرد‌های ال شکل را از سوراخ بلوک‌ها عبور داده و آنها را آویزان کرد. معمولاً برای ایجاد سقف کاذب از میلگرد‌های شاخه‌ای برای دریافت نتیجه بهتر استفاده می‌شود.
به کارگیری میلگرد‌های حرارتی و توزیع بار
با توجه به احتمال نشست در سقف‌های تیرچه بلوک با گذشت زمان و ایجاد ترک در سقف، باید از آرماتور‌های دارای حداقل قطر ۶ سانتی‌متر قبل از مرحله بتن‌ریزی استفاده کرد.
استفاده از میلگرد کلاف
کار گذاشتن میلگرد کلاف در دهانه‌های بزرگ باعث می‌شود تا تیرچه به صورت تکی مورد استفاده قرار نگیرد. کلاف عرضی در سقف باعث ایجاد یکپارچگی بیشتر شده و استحکام و مقاومت سقف را به دنبال دارد.
استفاده از میلگرد منفی در استفاده از تیرچه بلوک
در صورتی که قرار است اتصال با تیر فلزی یا بتنی گیردار انجام گیرد، نیاز به استفاده از آرماتور منفی است.
حرف آخر
استفاده از تیرچه بلوک یا دال از روش‌های سقف‌کاری کاربردی و متداول در ایران محسوب شده و در حال حاضر حتی در پروژه‌های بزرگ ساختمانی نیز از این نوع سقف استفاده می‌شود. همچنین به دلیل مدل کرومیت، سبکی و غیرقابل اشتعال بودن محبوبیت آن در سال‌های اخیر افزایش داشته است. عملیات اجرایی مربوط به سقف تیرچه بلوک باید توسط افراد متخصص انجام شود تا بتواند بهترین کیفیت را داشته باشد.